Εκδόσεις Λογεῖον - Γιάννης Πλεξίδας Με δύναμη από τα Τρίκαλα

Πίσω από το εξώφυλλο

από τον Διονύση Μαρίνο

Η… στέγη της περισπωμένης, στο λογότυπο, δεν περνάει απαρατήρητη. Περισσότερο από ξεχασμένη στίξη, ακούγεται σαν χτύπος από το παρελθόν. Κι ας αναφέρεται σε βιβλία του σήμερα. Το αρχίγραμμα πεζό, κατά παράβαση των κανόνων, σαν μια μικρή –ενδιαφέρουσα− εκκεντρικότητα που παραπέμπει στη σύνεση• στην αποφυγή κάθε μορφής επισημότητας. Οι εκδόσεις λογεῖον έρχονται από τα Τρίκαλα και –πλέον- τα ηχηρά παράδοξα περπατούν εν μέση οδώ.

Τη στιγμή που αρκετοί εκδοτικοί οίκοι της Αθήνας δρέπουν τους πικρούς σπόρους της κρίσης, ο εκδότης Ιωάννης Πλεξίδας συνεχίζει ακάματος –και μοναχικός– τον δικό του δρόμο. Η ασύνορη διάσταση των βιβλίων; Ένα προσωπικό στοίχημα; Ή μήπως μια εναλλακτική που παραβιάζει τις λογικές της ελληνικής βιβλιοαγοράς, για να μας αποδείξει πως τίποτα δεν είναι απίθανο;

Ο Ιωάννης Πλεξίδας –υπό τη διπλή ιδιότητα του συγγραφέα και εκδότη- μας παρουσιάζει τις εκδόσεις λογεῖον.

Πότε ξεκίνησαν οι εκδόσεις λογεῖον και ποια ανάγκη τις δημιούργησε;
Οι εκδόσεις λογεῖον ξεκίνησαν την εκδοτική τους δραστηριότητα το 2009, με έδρα τα Τρίκαλα. Αποφεύγοντας τις κοινοτοπίες του τύπου «για να καλύψουμε ένα κενό στην αγορά», θα έλεγα ότι οι εκδόσεις λογεῖον δημιουργήθηκαν από τον μανιακό έρωτα που έχω για το βιβλίο. Γνωρίζω πως οι έρωτες πληγώνουν, αλλά όντας ακόμη, μετά από πολλά χρόνια, ερωτευμένος, θέλω να πιστεύω ότι αυτή η σχέση θα αποτελέσει εξαίρεση και θα κρατήσει αρκετό καιρό.

Υπήρχε προηγούμενη εκδοτική εμπειρία ή άλλη στο χώρο του βιβλίου;
Στο χώρο του βιβλίου βρίσκομαι εδώ και πολλά χρόνια ως συγγραφέας, μεταφραστής και επιμελητής σε διάφορους εκδοτικούς οίκους, τόσο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη όσο και στην επαρχία. Η μετεξέλιξή μου σε εκδότη ήταν το αποτέλεσμα ενός φυσιολογικού τοκετού.

Ποια είναι η βασική διαφορά του να είναι κανείς εκδότης στην Αθήνα και εκδότης στα Τρίκαλα;
Η βασική διαφορά είναι ότι ο εκδότης της επαρχίας βρίσκεται εκτός «κυκλωμάτων». Ναι, είναι αλήθεια, πιστέψτε με. Τα «κυκλώματα» υπάρχουν και στο χώρο του βιβλίου. Έτσι, τα βιβλία του δεν προτείνονται εύκολα από τα περιοδικά του χώρου, δεν μπαίνουν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων κ.ο.κ. Ως εκδότης της επαρχίας αγωνίζομαι με άνισους όρους. Αυτό, όμως, είναι κάτι που γνώριζα εκ των προτέρων και όσο μου επιτρέπουν οι δυνάμεις μου το αντιπαλεύω.

Σκεφτήκατε ποτέ να μεταφέρετε την έδρα του εκδοτικού στην Αθήνα;
Όχι ιδιαίτερα — αν εξαιρέσουμε το κομμάτι των «κυκλωμάτων». Κατά τ’ άλλα, μεταφραστές, γραφίστες, διορθωτές του εκδοτικού βρίσκονται στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Με τη σύγχρονη τεχνολογία δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην έκδοση ενός βιβλίου. Οπότε, δεν θεωρώ μία τέτοια μετακίνηση αναγκαία.

Ποια είναι η αντιμετώπιση της τοπικής κοινωνίας; Ενδιαφέρεται; Γνωρίζει τις εκδόσεις;
Θα έλεγα ότι η τοπική κοινωνία, σ’ έναν μεγάλο βαθμό, αδιαφόρησε για το εκδοτικό εγχείρημα. Αναφέρομαι τόσο στους αναγνώστες, στους επαγγελματίες του χώρου και στους δημοσιογράφους. Σκεφτείτε ότι αν και δίνω παρακαταθήκη τα βιβλία και με έκπτωση έως και 50%, δεν υπάρχουν στα περισσότερα βιβλιοπωλεία των Τρικάλων, αφού οι βιβλιοπώλες δεν τα προωθούν. Σκεφτείτε, επίσης, ότι στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, βάσει του καταστατικού που παλιότερα είχα διαβάσει, υποχρεούνται να έχουν βιβλία τρικαλινών συγγραφέων και εκδοτών. Ποτέ δεν ζήτησαν ένα αντίτυπο από κάποιο βιβλίο μου. Και οι τοπικοί συγγραφείς δεν έδειξαν ιδιαίτερη προτίμηση σε έναν τοπικό εκδοτικό οίκο ― άσχετα αν αυτός ο εκδοτικός εκδίδει βιβλία σημαντικών Ελλήνων συγγραφέων ή βιβλία του Harvard και άλλα πολλά. Θεωρούν ότι η δουλειά τους θα πάρει αξία αν εκδοθούν σ’ έναν εκδοτικό οίκο των Αθηνών, για παράδειγμα. Τα βιβλία των εκδόσεων, από την άλλη, παρουσιάζονται σε έντυπα των Αθηνών και άλλων πόλεων, στα Τρίκαλα ωστόσο κανείς δεν έκανε τον κόπο να ασχοληθεί. Νομίζω ότι εδώ ταιριάζει απόλυτα το «κανείς προφήτης στον τόπο του».

Ποια είναι τα κριτήρια για την επιλογή έκδοσης ενός βιβλίου; Πόσα κείμενα –προς ανάγνωση και έκδοση− σας έρχονται καθημερινά;
Η ποιότητα του κειμένου. Αυτό και μόνο αυτό. Τα κείμενα αξιολογούνται από κριτικούς και εγκρίνονται ή απορρίπτονται. Καθημερινά έρχονται, κυρίως μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αρκετά κείμενα, τα περισσότερα πρωτόλεια τα οποία υστερούν σημαντικά σε περιεχόμενο, ύφος και δομή. Βέβαια, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις. Κάποιες από αυτές θα εκδοθούν σύντομα.

Στις μέχρι τώρα εκδόσεις, στην ελληνική σειρά, υπάρχουν πρωτοεμφανιζόμενοι, αλλά και δόκιμοι συγγραφείς με πολλά… χιλιόμετρα πίσω τους. Ποιοι είναι πιο δύσκολοι;
Οι νέοι συγγραφείς είναι οι πιο δύσκολοι. Κυρίως λόγω της άγνοιας που έχουν για την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του βιβλίου. Και της πεποίθησής τους ότι έχουν γράψει, το λιγότερο, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Στα πρώτα βήματά μου ως εκδότης μου είχε πει κάποια νεαρή και άγνωστη ποιήτρια ότι περιμένει να βγάλει πολλά χρήματα και να ζήσει από τα ποιήματά της. Το είπε αυτό για μια χώρα που, αν θυμάμαι καλά, διαβάζει μόνο το 8% του πληθυσμού.

Εντύπωση προκαλεί η εισαγωγή των μυθιστορημάτων τρόμου στην ελληνική αγορά, μέσω του εκδοτικού σας; Υπάρχει ενδιαφέρον γι’ αυτά τα βιβλία ή παραμένουν… παρεξηγημένα;
Δυστυχώς η λογοτεχνία τρόμου δεν έχει κατορθώσει ακόμη να μπει στα σαλόνια της «καθώς πρέπει» λογοτεχνίας. Σε αντίθεση με την αστυνομική λογοτεχνία που το πέτυχε, η λογοτεχνία τρόμου παραμένει ένα παρεξηγημένο είδος, μία παραλογοτεχνία. Οι αναγνώστες την αντιμετωπίζουν με καχυποψία και την αποφεύγουν. Είναι κρίμα, ωστόσο, γιατί υπάρχουν κείμενα διαμάντια στον συγκεκριμένο χώρο, όπως τα κείμενα του Κέτσαμ ή του Κινγκ, κείμενα τα οποία διέπονται από τις ίδιες υπαρξιακές αγωνίες και τα ίδια ερωτήματα για το επέκεινα, τον θάνατο, τη μοναξιά, τις σχέσεις των ανθρώπων —και όχι μόνο― που κυριαρχούν και στην υπόλοιπη λογοτεχνία.

Η ιδιαίτερη «σχέση» με τον Τζακ Κέτσαμ πώς προέκυψε;
Ως μεταπτυχιακός φοιτητής «έπεσε» στα χέρια μου το βιβλίο του, «Το κορίτσι της διπλανής πόρτας» (΄΄The Girl Next Door΄΄). Διάβασα την εναρκτήρια πρόταση: «You think you know about pain?» (Νομίζετε ότι ξέρετε τι σημαίνει πόνος;). Αυτή η πρόταση με βύθισε στον κόσμο του Κέτσαμ, από τον οποίο δεν μπόρεσα να δραπετεύσω ποτέ. Ως εκδότης λοιπόν, αναπόδραστα, εξέδωσα το «Κορίτσι», καθώς και άλλα κείμενά του. Φυσικά, έπεται συνέχεια.

Προσφάτως εκδόθηκε και ένα δικό σας βιβλίο. Πώς είναι να λειτουργεί κανείς ως συγγραφέας και εκδότης ταυτόχρονα;
Δύσκολο. Αλλά δεν λένε ότι τα δύσκολα αξίζουν στη ζωή; Όπως και να ’χει πρόκειται για δύο ιδιαίτερα απαιτητικές δουλειές που η καθεμία θέλει τον χρόνο της. Ανάλογα με τις προτεραιότητες, αναγκαστικά, η μία γίνεται εις βάρος της άλλης. Σκεφτείτε ότι για το πρόσφατο βιβλίο μου, «Η Ανθρωπολογία του κακού. Μία ανάγνωση του Γρηγορίου Νύσσης» χρειάστηκαν 3 χρόνια κοπιώδους μελέτης και ανάλυσης των βυζαντινών και αρχαίων πηγών, καθώς και των θεωριών της σύγχρονης φιλοσοφικής σκέψης για το πρόβλημα του κακού. Προς το παρόν, ωστόσο, δεν θέλω να αφήσω καμία από τις δύο. Το μέλλον θα δείξει αν ο λαός έχει δίκιο για τα δύο καρπούζια κάτω από τη μία μασχάλη. Τουλάχιστον θα το έχω δοκιμάσει.

Η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει και το χώρο του βιβλίου. Πώς βλέπετε τις προοπτικές στο άμεσο μέλλον; Σε τι βαθμό καταγράφονται, αν υπάρχουν, οι ζημίες στο δικό σας εκδοτικό και πώς καλύπτονται;
Εδώ και δύο χρόνια, ο χώρος του βιβλίου βιώνει μία μεταβατική κατάσταση. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πού θα καταλήξει. Θέλω να πιστεύω ότι όλη αυτή η κρίση λειτουργεί σαν κρησάρα. Ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι. Ο κόσμος ξέρει να αξιολογεί. Όσοι δουλεύουν με συνέπεια και σοβαρότητα, πιστεύω ότι θα αντέξουν. Ίσως, πάλι, όχι. Θα δείξει. Σε ό,τι αφορά στις εκδόσεις λογείον, ο κόσμος μας τίμησε με την εμπιστοσύνη και την αγάπη του, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι δεν έχουμε υποστεί ζημιές. Ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε έτσι.

Μέχρι τώρα ποιο είναι το best seller του εκδοτικού;
Τα βιβλία του Harold S. Kushner, «Κατακτώντας την ευτυχία» και «Ξεπερνώντας τις απογοητεύσεις της ζωής». Δύο βραβευμένα, παγκόσμια μπεστ σέλερ ψυχολογίας/αυτοβελτίωσης, που πούλησαν και συνεχίζουν να πουλούν ανέλπιστα καλά για τα δεδομένα ενός εκδοτικού οίκου με ολιγόχρονη παρουσία στον χώρο.

Ποια είναι τα άμεσα σχέδια του εκδοτικού οίκου;
Το να συνεχίζουμε να εκδίδουμε βιβλία «φετίχ», όπως έχουν χαρακτηριστεί. Ειδικότερα, ετοιμάζουμε κάποια κείμενα στις σειρές Ψυχολογία/Αυτοβελτίωση, Επιστήμες και, φυσικά, Σκοτεινοί Τόποι (Λογοτεχνία Τρόμου και Φανταστικού), ενώ θα εκδοθούν και κάποια κλασικά λογοτεχνικά και φιλοσοφικά κείμενα.

Γιατί ένας συγγραφέας να προτιμήσει τις εκδόσεις λογεῖον και γιατί ένας αναγνώστης;
Αντί άλλης απάντησης, θα μου επιτρέψετε να σας παραθέσω ένα σύντομο απόσπασμα από την κριτική του κ. Γιώργου Αράγη, στο περιοδικό «Πλανόδιον» (2009, τεύχος 47, σ. 651): «Η τυπογραφική εμφάνιση του τόμου είναι τέτοια που θα τη ζήλευαν οι καλύτερες εκδόσεις της Αθήνας». Η ποιότητα της δουλειάς μας ―τόσο σε επίπεδο εμφάνισης όσο και σε επίπεδο περιεχομένου— είναι ένα σημαντικό κριτήριο, ώστε ένας συγγραφέας ή ένας αναγνώστης να επιλέξει τα βιβλία του εκδοτικού, ο πρώτος για να εκδοθεί και ο δεύτερος για να τα διαβάσει.

Θα μπορούσαν να ανθίσουν και άλλες τέτοιες προσπάθειες σε όλη την Ελλάδα ή μήπως ο γνωστός υδροκεφαλισμός της Ελλάδας πνίγει τέτοιες προσπάθειες;
Δεν ξέρω αν θα μπορούσαν να ανθίσουν εκδοτικές προσπάθειες στην επαρχία, στις παρούσες συνθήκες. Αναμφισβήτητα είναι ένα δύσκολο εγχείρημα που απαιτεί τόλμη και πολλές θυσίες. Σίγουρα πάντως αξίζει μία προσπάθεια. Το οφείλει η επαρχία στον εαυτό της.

Αναδημοσίευση από:

Γιώργος Βαλταδώρος(1897-1930)

Αμφισβήτησε το συντηρητισμό απ' όπου κι αν προέρχονταν αυτός είτε απο τη σχολή της Αθήνας είτε από τη σχολή του Μονάχου.

Γιώργος Βαλταδώρος

Ο Γιώργος Βαλταδώρος γεννήθηκε στην Καρδίτσα το Φεβρουάριο του 1897. Από πολύ μικρός είχε ευαίσθητη υγεία, η οποία δεν του επέτρεψε την ομαλή ανάπτυξή του, τον ταλαιπώρησε όλα τα χρόνια της σύντομης ζωής του και τον οδήγησε πολύ γρήγορα στον τάφο σε ηλικία μόλις 33ών ετών. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια που ο ίδιος σημειώνει στο παιδικό του ημερολόγιο "...Πολύ αδύναμος βγήκα στον κόσμο και με τις πιο απαισιόδοξες ελπίδες... Μια κερένια τόση δα κούκλα ήμουν, που ήταν έτοιμη να σπάσει...".
Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Καρδίτσα με την πολυμελή οικογένειά του (6 παιδιά), όπου τελείωσε το Δημοτικό και τις τέσσερις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Από αυτά τα χρόνια σώζονται κάποια σκίτσα, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον και δείχνουν ένα πρόωρο ταλέντο. Τις δυο τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου τις έκανε στην Αθήνα στην Ιόνιο σχολή και στο Γ' γυμνάσιο της οδού Δημοκρίτου. Το 1917 εγγράφεται στη Νομική Σχολή της Αθήνας χωρίς ποτέ του να παρακολουθήσει μαθήματα. Την εγκαταλείπει μετά από 2 χρόνια και το 1919 εγγράφεται στην εκεί Ακαδημία Καλών Τεχνών την οποία εγκαταλείπει το 1920, χωρίς να είναι γνωστοί οι δάσκαλοί του. Το 1921 φεύγει στο Μόναχο και εγγράφεται στην εκεί Ακαδημία Καλών Τεχνών.
Από την εποχή της σχολής του Μονάχου είναι γνωστά τα κείμενά του, πραγματικά προφητικά, για την άνοδο του Εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος του Χίτλερ, καθώς και η γνωριμία του με την Ελληνίδα ζωγράφο Ερασμία Μπερτσά. Το 1924 φεύγει στο Παρίσι ασφυκτιώντας στο κοινωνικό κλίμα του Μονάχου κι εκεί εγγράφεται στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών. Στη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι συνδέεται με βαθιά φιλία με το Ψυχάρη. Το κοινό τους πάθος για το Δημοτικισμό τους οδήγησε σε μια φιλία που κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Τα χρόνια που έζησε στο Παρίσι παρακολουθούσε τα δρώμενα αυτής της πόλης στα εικαστικά. Από την εποχή του Παρισιού έχουν σωθεί οι θεωρητικές του μελέτες για το έργο των Σεζάν, Θεοτοκόπουλου, Γκωγκέν,, Βαν Γκογκ, κ.α.
Το 1927 επιστρέφει στην Ελλάδα γιατί η τόσο ευαίσθητη υγεία του δεν επιτρέπει την παραμονή του στην Ευρώπη. Εγκαθίσταται αρχικά στο Μαρούσι. Δουλεύει όσο του επιτρέπει η υγεία του η οποία συνεχώς χειροτερεύει. Το 1928 ανεβαίνει στην Κηφισιά προσπαθώντας να βελτιώσει την υγεία του χωρίς αποτέλεσμα. Στις 15 Νοεμβρίου του 1930 αφήνει την τελευταία του πνοή σε ηλικία μόλις 33ών ετών.

Μακέτα σκηνικού θεάτρου 1929. Ελαιογραφία 29Χ44 εκ.

Ο Γιώργος Βαλταδώρος στη σύντομη ζωή του δεν εξέθεσε έργα του ποτέ. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που ανέφερε σε ένα από τα κείμενά του ο ποιητής Μαλακάσης, της φιλολογικής συντροφιάς του Βαλταδώρου. Γράφει πως όταν ζητούσαν να δουν τους πίνακές του απαντούσε ότι "δεν είναι ακόμη έτοιμος.... Όσο ζούσε αναφέρεται ότι ένα μοναδικό του έργο είχε εκτεθεί για λίγο χρονικό διάστημα στην αίθουσα του σιδηροδρομικού σταθμού του Αμαρουσίου.
Το 1984 πραγματοποιείται η πρώτη έκθεση έργων του για τα πενήντα χρόνια από το θάνατό του στην αίθουσα του Παρνασσού. Έργα του υπάρχουν στη Δημοτική Πινακοθήκη Καρδίτσας τα οποία δώρισε η ανιψιά το Ελισσάβετ Γιαννίκα, κληρονόμος των αδερφών του. Εκτός από τη συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Καρδίτσας, δυο έργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη και ελάχιστα σε ιδιωτικές συλλογές. Τα περισσότερα έργα της συλλογής είναι της εποχής του Παρισιού και της Ελλάδας μετά την επιστροφή του και ως το θάνατό του. Υπάρχει επίσης και μια σειρά μακέτες για το θέατρο. Όλα αυτά τα έργα φέρουν υπογραφή και χρονολογία. Στα έργα αυτά υπάρχει επιρροή από τα υστεροκυβιστικά διδάγματα της Σχολής του Παρισιού, τα οποία αναπτύσσει με έναν εντελώς προσωπικό τρόπο, με τη δημιουργία ενός ιδιόμορφου πρισματικού κυβισμού. Αυτό τον απομακρύνει από τους κλασσικούς κυβιστές καθώς επίσης και η έντονη κίνηση και τα χρώματά του. Αυτά είναι καθαρά, λαμπερά, πλακάτα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε, πράσινα, βερονάλ κ.α. τα οποία μας παραπέμπουν στον Ορφικό Κυβισμό του Ντελωναί και της Σόνιας Τέρκ.

Χορεύτριες 1927. Ελαιογραφία 29Χ45 εκ.

Η φυγή από το Μόναχο την εποχή της ανόδου του Χίτλερ και το πάθος του για το δημοτικισμό δείχνουν μια προσωπικότητα με βαθύτατο κοινωνικό προβληματισμό και αγωνία για το μέλλον του κόσμου. Σε αντίθεση με τους κυβιστές υπάρχει ένας κατακερματισμός του χρώματος και μια διάθεση αφαίρεσης. Τα θέματά του είναι μέσα στο κλίμα της εποχής, έτσι όπως δειλά - δειλά αρχίζουν να εμφανίζονται στον Ελλαδικό χώρο, αφορούν όψεις της σύγχρονης πόλης και της μοντέρνας ζωής με εικόνες από αστικούς χώρους, κτήρια, θεατρικές σκηνές, καμπαρέ, τεχνικές σκηνές κ.α. Η θεματογραφία του κι ο τρόπος με τον οποίο την διαπραγματεύεται δείχνουν έναν τολμηρό καλλιτέχνη της ζωγραφικής του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα, ο οποίος τόλμησε να δημιουργήσει έργα τα οποία άσχετα αν έγιναν μέσα ή έξω από αυτή, απουσίαζαν από την έως τότε εμπρεσιονιστική και ηθογραφική ζωγραφική.
Ο όρος που του απέδωσε ο Εγγονόπουλος ήταν ότι ο Βαλταδώρος υπήρξε τολμηρή και ανήσυχη προσωπικότητα στη ζωγραφική του, αλλά και στους τρόπους και την εμφάνισή του. Αμφισβήτησε το συντηρητισμό απ' όπου κι αν προέρχονταν αυτός είτε απο τη σχολή της Αθήνας είτε από τη σχολή του Μονάχου.

Το 1928 δημοσιεύεται η συλλογή διηγημάτων  του "ΟΣΟΙ ΖΗΣΟΥΝ"
με πρόλογο του Πάυλου Νιρβάνα
Την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2014 στις 7.30 μ.μ , ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Νομού Τρικάλων και ο ΦΙ.ΛΟ.Σ Τρικάλων παρουσιάζουν ένα αφιέρωμα στο συγγραφέα Γιώργο Βαλταδώρο. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις Κηρήθρες, Γλάδστωνος 13, Τρίκαλα.

Πηγή: Λεύκωμα έκδοσης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καρδίτσας 2004

Κι όμως ανοίγουν βιβλιοπωλεία

επί λέξει, Ακαδημίας 32

• "Μπήκα μέσα στο βιβλιοπωλείο και ανέπνευσα εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας που, περιέργως, κανένας ποτέ δεν σκέφτηκε να εμφιαλώσει".  
         Carlos Ruiz Zafón, 1964 -, Ισπανός συγγραφέας

• Είναι καλά σημάδια τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία που ανοίγουν σ' αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Και ακόμα καλύτερα γιατί μέσα σ' αυτά υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν το βιβλίο, μιας και  οι ίδιοι είναι αναγνώστες. Σε μια εποχή που μόνο καφέ ανοίγουν, εμφανίζονται αυτές οι μικρές μεγάλες κοιτίδες αισιοδοξίας, αφού πρόκειται για μια αντιεμπορική επένδυση και το μόνο κίνητρο είναι η διάθεση και η αγάπη για το βιβλίο.

• Οι αναγνώστες γυρίζουν την πλάτη στα απρόσωπα σούπερ μάρκετ και αναζητούν την βιβλιοφιλική επαφή σε ανθρώπους που εμπιστεύονται και μπορούν να ανταλλάξουν και δυό κουβέντες.

•  «Πάντα φανταζόμουν τον παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης» έγραφε ο  μεγάλος Αργεντινός συγγραφέας Jorge Luis Borges.

• Μα τι άλλο είναι οι πόλεις, αν δεν είναι ο πολιτισμός, οι άνθρωποι, τα σινεμά, τα θέατρα, τα πνευματικά κέντρα, οι εκθέσεις ζωγραφικής, οι αναγνωστικές εκδηλώσεις, οι μουσικές, τα βιβλιοπωλεία; Όλα αυτά είναι η έκφραση της κοινωνίας, της πόλης. Ποια πόλη δεν καμάρωσε για τους δημιουργούς της, ποια δεν ακούμπησε πάνω τους στα δύσκολα; Μήπως δεν είναι ο Τσιτσάνης, ο Καλδάρας, ο Βίρβος, ο Κολοκοτρώνης, ο Μητροπάνος, ο Σγούρος, ο Καβράκος, η Παπαστεφάνου και άλλοι  που αναδεικνύουν μουσικά την πόλη των Τρικάλων; Καμαρώνουμε για τους καλούς συγγραφείς μας, για τους καλούς ζωγράφους μας, για τους ποιητές μας, για όλους αυτούς που με το έργο τους ανατείνουν την μίζερη καθημερινότητα. Για όλους αυτούς που δημιουργούν την κριτική σκέψη, τον σκεπτόμενο άνθρωπο.

• «Αν έχεις ένα κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται.»

           Κικέρων, 106-43 π.Χ., Ρωμαίος ρήτορας & πολιτικός

• Τον τελευταίο καιρό στην Αθήνα άνοιξαν: το επί λέξει, το συμμαζεμένο πια “Βιβλιοπωλείο της Εστίας”, το Booktalks, οι Πλειάδες, το Booktique ,ο  Σταθμός, το Βοοk Loft, ο Φωταγωγός, ο Μωβ σκίουρος. Ακόμα ο Πολύγραφος στο Ηράκλειο, το Βιβλιοτρόπιο στο Αγρίνιο.

Στις 5 Δεκεμβρίου άνοιξε το «Booktalks» στη συμβολή
των οδών Αγίου Αλεξάνδρου και Αρτέμιδος.

• Παλιότερα, σε περιόδους οικονομικής κρίσης  το βιβλίο άνθιζε. Δεν φαίνεται να ισχύει κάτι ανάλογο και στην σημερινή εποχή που το βιβλίο βάλλεται  πανταχόθεν. Δεν φταίει βέβαια μόνο η οικονομική κρίση, τα αίτια είναι πολύ βαθύτερα, πολύμορφα και γνωστά. Παρ’όλα αυτά κάτι μοιάζει να ξεκινάει.

• Αρκεί να το πιστέψουμε, να οραματισθούμε και θα τα καταφέρουμε πάλι, κόντρα στον καιρό.Γιατί χωρίς ιστορία, χωρίς γνώση, χωρίς πολιτισμό μια χώρα, ούτε οικονομικά μπορεί να σταθεί, πόσο μάλλον η χώρα μας, που ότι έχει και δεν έχει είναι ο πολιτισμός από τα βάθη των αιώνων.

•  Όπως «Σε κάθε βιβλίο μου, από ένα σημείο και μετά, οι ήρωές μου παίρνουν πρωτοβουλίες και ολοκληρώνουν μόνοι τους το έργο.» William Faulkner, έτσι και σε κάθε κοινωνία  η πνοή της τέχνης κινεί τους  ήρωες.

Κώστας Κοτρώνης
Βιβλιοπώλης

Τα 100 καλύτερα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Ολοκληρώθηκε και δημοσιεύεται σήμερα η έρευνα για τα 100 καλύτερα  βιβλία νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων(1813-2013), που πραγματοποίησε το περιοδικό bookpress σε συνεργασία με το Βιβλιοπωλείο Πολιτεία.

Σύμφωνα με τις επιλογές 120 συγγραφέων

Με τη συμμετοχή 120 λογοτεχνών ολοκληρώθηκε η μεγάλη έρευνα που πραγματοποίησαν το bookpress.gr και το Βιβλιοπωλείο Πολιτεία, για την ανάδειξη των 100 βιβλίων που αξιολογούνται από τους συγγραφείς ως τα καλύτερα της νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων δύο αιώνων (1813-2013). 

Υπενθυμίζουμε ότι από τους συγγραφείς ζητήθηκε να δηλώσουν τα 20 βιβλία που αξιολογεί ο καθένας ως τα καλύτερα, σύμφωνα πάντα με τις αναγνωστικές προτιμήσεις τους, την κρίση τους για την επιρροή που άσκησαν ή άλλα κριτήρια που καθορίζουν τις επιλογές τους. Στα βιβλία αυτά μπορούσαν να περιλαμβάνονται τίτλοι πεζογραφίας, μυθιστορήματα ή διηγήματα, ποιητικές συλλογές (μεμονωμένες, συγκεντρωτικές ή άπαντα) και θεατρικά έργα.

Τα 100 βιβλία που συγκέντρωσαν τις περισσότερες προτιμήσεις δημοσιεύονται κατά αλφαβητική σειρά, σύμφωνα με το επώνυμο των συγγραφέων, και όχι με βάση τις προτιμήσεις που συγκέντρωσαν, αφού στις προθέσεις της έρευνάς μας δεν είναι να θέσουμε συγγραφείς και βιβλία σε «ανταγωνισμό», αλλά «να καταδειχτούν προτιμήσεις, επιρροές, τάσεις, τροφοδοτώντας τη συζήτηση που αφορά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.»

Ο κατάλογος με τα 100 καλύτερα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι ο εξής:

1	ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ	ΤΟ ΚΙΒΩΤΙΟ
2	ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ	ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
3	ΜΕΛΠΩ ΑΞΙΩΤΗ	ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΝΥΧΤΕΣ
4	ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ	Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΕΝΝΙΑ
5	ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ	ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ '60
6	ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ	ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΑΝΔΡΕΑ ΚΟΡΔΟΠΑΤΗ
7	ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ	ΟΡΘΟΚΩΣΤΑ
8	ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ	ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ
9	ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ	ΤΟ ΦΥΛΛΟ. ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ. Τ' ΑΓΓΕΛΙΑΣΜΑ
10	ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ	ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ
11	ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ	ΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ 31328
12	ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ	ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
13	ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ	ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ
14	ΓΕΩΡΓΙΟΣ Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ	ΤΟ ΜΟΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΤΑΞΕΙΔΙΟΝ
15	ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ	Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΙΣΜΑΗΛ ΦΕΡΙΚ ΠΑΣΑ
16	ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ	ΓΥΑΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ
17	ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ	ΑΜΟΡΓΟΣ
18	Ε.Χ. ΓΟΝΑΤΑΣ	Η ΚΡΥΠΤΗ
19	ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ	ΠΕΘΑΙΝΩ ΣΑΝ ΧΩΡΑ
20	ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ	ΝΤΙΑΛΙΘ' ΙΜ ΧΡΙΣΤΑΚΗ
21	ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ	ΧΑΙΡΕ ΠΟΤΕ
22	ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ	Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΚΟΥΡΙΑ
23	ΣΤΡΑΤΗΣ ΔΟΥΚΑΣ	ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥ
24	ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ	ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΟΔΩΝΕΣ
25	ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ	ΜΠΟΛΙΒΑΡ
26	ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ	ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ
27	ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ	ΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ ΤΗΣ ΟΞΩΠΕΤΡΑΣ
28	ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ	ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1911-1996
29	ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ	ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ
30	ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ	ΟΚΤΑΝΑ
31	ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ	ΕΝΔΟΧΩΡΑ
32	ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ	ΥΨΙΚΑΜΙΝΟΣ
33	ΖΥΡΑΝΝΑ ΖΑΤΕΛΗ	ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ ΕΠΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ
34	ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ	Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ
35	ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ	ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΘΡΗΝΟΣ
36	ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ	Η ΣΑΡΚΟΦΑΓΟΣ
37	Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ	ΑΠΑΝΤΑ
38	Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ	ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
39	ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ	ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ
40	ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ	ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ
41	ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ	Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ
42	ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ	Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ
43	ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ	ΩΔΑΙ
44	ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ	Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ
45	Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ	Η ΜΕΓΑΛΗ ΧΙΜΑΙΡΑ
46	Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ	ΓΙΟΥΓΚΕΡΜΑΝ
47	Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ	Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΛΙΑΠΚΙΝ
48	ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ	Η ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ ΚΑΙ Ο ΛΥΚΟΣ
49	ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ	Ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ
50	ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ	ΕΛΕΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΕΣ
51	ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ	ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ
52	ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ	ΝΗΠΕΝΘΗ
53	ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ	ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ
54	ΝΙΚΟΣ ΚΑΧΤΙΤΣΗΣ	Ο ΕΞΩΣΤΗΣ
55	ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ	ΑΝΤΙΠΟΙΗΣΙΣ ΑΡΧΗΣ
56	ΜΕΝΗΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ	ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ ΥΑΛΙΚΩΝ
57	ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ	ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
58	ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΤΕΣΙΣ	Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
59	ΜΙΧΑΗΛ ΜΗΤΣΑΚΗΣ	ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
60	ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΡΑΤΗΣ	ΤΟ ΠΛΑΤΥ ΠΟΤΑΜΙ
61	ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ	Η ΖΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ
62	ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ	Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΜΑΤΙΑ
63	ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ	Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ
64	ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥ	ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ REMINGTON
65	ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ	Η ΦΟΝΙΣΣΑ
66	ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ	ΑΠΑΝΤΑ
67	ΝΙΚΟΣ-ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ	ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΕΡΣΗΣ
68	ΝΙΚΟΣ-ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ	Ο ΠΕΘΑΜΕΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ
69	ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ	EROICA
70	ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ	ΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΦΡΑΓΚΟΥ
71	ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ	ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ
72	ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ	Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ
73	ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ	Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
74	ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ	Η ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ
75	ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ	ΤΟ ΛΑΘΟΣ
76	ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ	ΠΟΙΗΜΑΤΑ Α ΚΑΙ Β
77	ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ	ΠΟΙΗΜΑΤΑ
78	ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ	ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
79	ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ	ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ
80	ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ	ΣΤΡΟΦΗ
81	ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ	ΛΥΡΙΚΟΣ ΒΙΟΣ
82	ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ	ΝΕΚΡΟΔΕΙΠΝΟΣ
83	ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ	ΤΟ ΣΟΛΟ ΤΟΥ ΦΙΓΚΑΡΩ
84	ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ	ΤΟ ΘΕΙΟ ΤΡΑΓΙ
85	ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ	Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ
86	ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ	ΑΠΑΝΤΑ
87	ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ	ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ
88	ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ	ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ
89	ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΣΗΣ	ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ
90	ΣΤΡΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ	ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ
91	ΣΤΡΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ	Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ
92	ΜΑΡΙΟΣ ΧΑΚΚΑΣ	Ο ΜΠΙΝΤΕΣ
93	ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ	ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ
94	ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ	ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΒΙΒΛΙΟ
95	ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ	Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ
96	ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ	ΟΙ ΧΤΙΣΤΕΣ
97	ΝΙΚΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ	Ο ΛΟΥΣΙΑΣ
98	ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΡΗΣΤΟΜΑΝΟΣ	Η ΚΕΡΕΝΙΑ ΚΟΥΚΛΑ
99	ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ	ΠΟΙΗΜΑΤΑ
100	ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΑΡΗΣ	ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥ

Ορισμένα συμπεράσματα

H έρευνα αυτή ελπίζουμε ότι θα αποτελέσει το έναυσμα για γόνιμες συζητήσεις. Είναι πάντως η πρώτη φορά, εξ όσων γνωρίζουμε, που καταγράφονται σε τέτοιο εύρος οι επιλογές εν ζωή Ελλήνων συγγραφέων σε σχέση με την ίδια τους την παράδοση, τις επιρροές τους, τις αναγνωστικές προτιμήσεις τους.

Στο σύνολο των βιβλίων

Από μια πρώτη επεξεργασία των στοιχείων προκύπτουν ορισμένα απλά δεδομένα. Καταρχάς, ο συνολικός αριθμός των συγγραφέων που έχουν βιβλία τους στα πρώτα 100 είναι μόλις εξήντα έξι (66), κάτι που προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετοί έχουν περισσότερα του ενός βιβλία (έως τέσσερα, το πιο πολύ). Από αυτούς, οι σαράντα τρεις (43)είναι κατά μείζονα λόγο πεζογράφοι, οι εικοσιένα (21) κατά μείζονα λόγο ποιητές, ενώ μόνο δύο (2) εξ αυτών (Ιάκωβος Καμπανέλλης, Δημήτρης Δημητριάδης) είναι κατά μείζονα λόγο θεατρικοί συγγραφείς. Από το σύνολο των εξήντα έξι (66) λογοτεχνών, μόνον επτά (7) είναι γυναίκες, με τις τέσσερις (4) εξ αυτών (Γαλανάκη, Δημουλά, Δούκα, Ζατέλη) να βρίσκονται εν ζωή – κάτι που καταδεικνύει βεβαίως την σημαντική συμβολή των γυναικών συγγραφέων στην ελληνική λογοτεχνία από τη Μεταπολίτευση και στη συνέχεια (ο αριθμός των γυναικών είναι πολύ μεγαλύτερος στο σύνολο των βιβλίων που προτιμήθηκαν, αλλά αυτά θα τα δούμε σε επόμενη δημοσίευση)

Οι εν ζωή συγγραφείς

Ο αριθμός των εν ζωή συγγραφέων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 100 βιβλίων παρέμεινε μεν χαμηλός (είναιδώδεκα (12) συγγραφείς), αλλά όχι ασήμαντος. Ο αριθμός των βιβλίων τους ανέρχεται στα δεκαπέντε (15), με τον Θανάση Βαλτινό να είναι ο μοναδικός που έχει περισσότερα του ενός (συνολικά τέσσερα βιβλία). Από το σύνολο των δώδεκα (12) εν ζωή συγγραφέων, οι οκτώ (8) είναι άντρες και οι τέσσερις (4) γυναίκες, ενώ αντίστοιχα οι οκτώ (8)από τους δώδεκα είναι κατά μείζονα λόγο πεζογράφοι (Βαλτινός, Βασιλικός, Γαλανάκη, Δημητρίου, Δούκα, Ζατέλη, Κουμανταρέας, Χουλιαράς), οι τρεις (3) είναι κατά μείζονα λόγο ποιητές (Γκανάς, Δημουλά, Χριστιανόπουλος), κι ένας (1)είναι κατά μείζονα λόγο θεατρικός συγγραφέας (Δημητριάδης) αλλά το βιβλίο στο οποίο οφείλει τη θέση του στους εξήντα έξι (66) είναι πεζογράφημα (Πεθαίνω σαν χώρα). Αν βέβαια στον κατάλογο των εν ζωή συγγραφέων προστεθούν κι εκείνοι που πέθαναν πολύ πρόσφατα (Μάτεσις, Καμπανέλλης) ή σχετικά πρόσφατα (Διδώ Σωτηρίου, Σαμαράκης, Χειμωνάς,), καθώς κι ο πρόωρα χαμένος Γιάννης Πάνου (55 χρόνων το 1998) τότε η σχετική εντύπωση ενισχύεται σημαντικά.

Οι «διακριτές περιπτώσεις»

Από τους εξήντα έξι (66) λογοτέχνες, τέσσερις (4) εξ αυτών (Βαλτινός, Ελύτης, Καζαντζάκης, Σεφέρης) εκπροσωπούνται με τέσσερα (4) διαφορετικά έργα τους, ενώ έξι (6) εξ αυτών (Βιζυηνός, Εμπειρίκος, Καραγάτσης, Καρυωτάκης, Πολίτης, Σολωμός) εκπροσωπούνται με τρία (3) διαφορετικά έργα τους (στα "έργα" συμπεριλαμβάνεται και η επιλογή των Απάντων, όπου υπάρχει). Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι δέκα (10) αυτοί συγγραφείς αναδεικνύονται ως «διακριτές περιπτώσεις» σε αυτή τη μεγάλη έρευνα. Εξ αυτών, μόνον ο Θανάσης Βαλτινός βρίσκεται στη ζωή.

Βέβαια, ο αριθμός των βιβλίων που έχει ένας συγγραφέας στα 100 καλύτερα είναι ένας μόνο από τους παράγοντες που φανερώνει τον βαθμό εκτίμησης που απολαμβάνει μεταξύ των 120 σύγχρονων συγγραφέων που κατέθεσαν τις προτιμήσεις τους. Ένας άλλος είναι, όπως είναι ευνόητο, το πλήθος των επιλογών που συγκέντρωσε, για ένα ή περισσότερα έργα του. Από αυτή την άποψη, μεγάλος «νικητής» αναδεικνύεται αναμφίβολα ο Κ.Π. Καβάφης, ο οποίος, κυρίως με τα Ποιήματα (το «σώμα» ποιημάτων που προέκρινε ο ίδιος, δηλαδή) και κατά πολύ λιγότερο με τα Άπαντα συγκέντρωσε με σημαντική διαφορά από τους υπόλοιπους τις περισσότερες προτιμήσεις. Ο μόνος που τον πλησιάζει –ο κατεξοχήν συγγραφέας του ενός βιβλίου της γραμματείας μας– είναι ο Άρης Αλεξάνδρου με το Κιβώτιο. Την τριάδα συμπληρώνει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης με τη Φόνισσα (ο οποίος βέβαια κατέχει συνολικά σημαντική θέση στον κατάλογο με τα 100, και μάλιστα με τα Άπαντά του)

Εκπλήξεις;

Ούτε η πρωτιά των Καβάφη, Αλεξάνδρου και Παπαδιαμάντη αποτέλεσε έκπληξη, ούτε η ισχυρή παρουσία του Θανάση Βαλτινού στα 100 καλύτερα βιβλία ήταν μη αναμενόμενη. Παρομοίως, έκπληξη δεν αποτέλεσε η ισχυρή παρουσία των δύο νομπελιστών, ούτε το ηχηρό παρών μεγεθών όπως οι Βιζυηνός, Σολωμός, Εμπειρίκος, Καρυωτάκης, Καζαντζάκης, Καραγάτσης κ.ά.

Από την άλλη, είδαμε στις επιλογές πολλών συγγραφέων να εγγράφονται βιβλία τα οποία έχουν μεν αναγνωριστεί από την Κριτική, στην εποχή τους διαβάστηκαν και συζητήθηκαν, δεν διαθέτουν όμως στις μέρες μας ισχυρό αποτύπωμα στη συνείδηση σημαντικής μερίδας του αναγνωστικού κοινού. Τέτοια βιβλία υπάρχουν αρκετά στα 100, όπως για παράδειγμα Το φύλλο – Το πηγάδι – Το αγγέλιασμα του Βασίλη Βασιλικού (για να ξεκινήσουμε από τους εν ζωή συγγραφείς), η Κρύπτη του Ε.Χ. Γονατά, ο Εξώστης του Νίκου Καχτίτση, το Πλατύ Ποτάμι του Γιάννη Μπεράτη, το Από το στόμα της παλιάςRemington του Γιάννη Πάνου, ο Πεθαμένος και η Ανάσταση του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, ο Νεκρόδειπνος του Τάκη Σινόπουλου, ο Μπιντές του Μάριου Χάκκα, οι Χτίστες του Γιώργου Χειμωνά, η Κερένια Κούκλα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου κ.ά.

Οι συγγραφείς που συμμετείχαν

Οι συγγραφείς που συμμετείχαν με τις επιλογές τους στην έρευνά μας είναι οι κάτωθι (με αλφαβητική σειρά):

Τατιάνα Αβέρωφ, Χρήστος Αγγελάκος, Δημήτρης Αθηνάκης, Κώστας Ακρίβος, Μαριγώ Αλεξοπούλου, Βασίλης Αμανατίδης, Κώστας Αρκουδέας, Χρήστος Αστερίου, Νάνος Βαλαωρίτης, Θανάσης Βαλτινός, Βασίλης Βασιλικός, Γιώργος Βέης, Νίκος Αδάμ Βουδούρης, Σπύρος Γιανναράς, Ηλίας Γκρης, Παναγιώτης Γούτας, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Νίκος Δαββέτας, Λουκία Δέρβη, Άντζελα Δημητρακάκη, Αρχοντούλα Διαβάτη, Λένα Διβάνη, Φίλιππος Δρακονταειδής, Λίλυ Εξαρχοπούλου, Μαρία Ευσταθιάδη, Σταύρος Ζαφειρίου, Βασίλης Ζηλάκος, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Αλέξανδρος Ίσαρης, Κώστας Καβανόζης, Αθηνά Κακούρη, Δημήτρης Καλοκύρης, Τασούλα Καραγεωργίου, Βασίλης Καραγιάννης, Αγγέλα Καστρινάκη, Κώστας Κατσουλάρης, Ηλίας Κεφαλάς, Γιάννης Κιουρτσάκης, Νένα Κοκκινάκη, Ζέφη Κόλια, Δήμητρα Κολλιάκου, Λίλα Κονομάρα, Μάνος Κοντολέων, Θωμάς Κοροβίνης, Αύγουστος Κορτώ, Θεώνη Κοτίνη, Μαρία Κουγιουμτζή, Ζέτα Κουντούρη, Μαρία Κούρση, Πέτρος Κουτσιαμπασάκος, Στάθης Κουτσούνης, Κώστας Κουτσουρέλης, Αχιλλέας Κυριακίδης, Γιώργος Λαμπράκος, Κώστας Λογαράς, Ηλίας Μαγκλίνης, Αργυρώ Μαντόγλου, Άρης Μαραγκόπουλος, Ελένη Μαρινάκη, Έλενα Μαρούτσου, Γιώργος Μητάς, Μάριος Μιχαηλίδης, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Μιχάλης Μοδινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Βαγγέλης Μπέκας, Γιώργος Μπλάνας, Γιώργος Μπράμος, Σοφία Νικολαΐδου, Ηρώ Νικοπούλου, Δημήτρης Νόλλας, Γιώργος Ξενάριος, Νίκος Ξένιος, Γιάννης Παλαβός, Παυλίνα Παμπούδη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Ευτυχία Παναγιώτου, Μάκης Πανώριος, Κάλλια Παπαδάκη, Χίλντα Παπαδημητρίου, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Ηλίας Παπαμόσχος, Νικήτας Παρίσης, Δημήτρης Πετσετίδης, Θοδωρής Ρακόπουλος, Ειρήνη Ρηνιώτη, Βασίλης Ρούβαλης, Αγγελική Σιδηρά, Ντίνος Σιώτης, Θωμάς Σκάσσης, Μαρία Σκιαδαρέση, Εύα Στάμου, Σταύρος Σταυρόπουλος, Δημήτρης Στεφανάκης, Αγγελική Στρατηγοπούλου, Άρης Σφακιανάκης, Δημήτρης Σωτάκης, Κλαίτη Σωτηριάδου, Βάσια Τζανακάρη, Σώτη Τριανταφύλλου, Νίκη Τρουλλινού, Θωμάς Τσαλαπάτης, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Βασίλης Τσιαμπούσης, Μιχάλης Φακίνος, Ευγενία Φακίνου, Μαρία Φακίνου, Δημήτρης Φύσσας, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Κοσμάς Χαρμπαντίδης, Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Θανάσης Χατζόπουλος, Έλενα Χουζούρη, Γιώργος Χουλιάρας, Ελιάνα Χουρμουζιάδου, Γιώργος Χρονάς, Χρήστος Χωμενίδης, Γιώργος Ψάλτης. 

Από τους εκατόν είκοσι (120) συγγραφείς που συμμετείχαν στην έρευνά μας καταθέτοντας τις επιλογές τους οιεβδομήντα τέσσερις (74) είναι άντρες και οι σαράντα έξι (46) γυναίκες. Η σχετικά αυξημένη παρουσία των αντρών στο «δείγμα» μας δεν αρκεί βέβαια για να εξηγήσει την ισχνή παρουσία γυναικών συγγραφέων (μόλις 7 στους 66) στον κατάλογο με τα 100 βιβλία.

Σύντομα θα ακολουθήσει η δημοσίευση του καταλόγου με τους 100 συγγραφείς που συγκέντρωσαν τις περισσότερες προτιμήσεις για ένα ή περισσότερα βιβλία τους καθώς κι η ανάρτηση ενός ευρύτερου καταλόγου με ταβιβλία που συγκέντρωσαν τουλάχιστον δύο (2) προτιμήσεις.

Book Press

Αναδημοσίευση από το περιοδικό Bookpress