Πίσω από το εξώφυλλο
από τον Διονύση Μαρίνο
Η… στέγη της περισπωμένης, στο λογότυπο, δεν περνάει απαρατήρητη. Περισσότερο από ξεχασμένη στίξη, ακούγεται σαν χτύπος από το παρελθόν. Κι ας αναφέρεται σε βιβλία του σήμερα. Το αρχίγραμμα πεζό, κατά παράβαση των κανόνων, σαν μια μικρή –ενδιαφέρουσα− εκκεντρικότητα που παραπέμπει στη σύνεση• στην αποφυγή κάθε μορφής επισημότητας. Οι εκδόσεις λογεῖον έρχονται από τα Τρίκαλα και –πλέον- τα ηχηρά παράδοξα περπατούν εν μέση οδώ.
Τη στιγμή που αρκετοί εκδοτικοί οίκοι της Αθήνας δρέπουν τους πικρούς σπόρους της κρίσης, ο εκδότης Ιωάννης Πλεξίδας συνεχίζει ακάματος –και μοναχικός– τον δικό του δρόμο. Η ασύνορη διάσταση των βιβλίων; Ένα προσωπικό στοίχημα; Ή μήπως μια εναλλακτική που παραβιάζει τις λογικές της ελληνικής βιβλιοαγοράς, για να μας αποδείξει πως τίποτα δεν είναι απίθανο;
Ο Ιωάννης Πλεξίδας –υπό τη διπλή ιδιότητα του συγγραφέα και εκδότη- μας παρουσιάζει τις εκδόσεις λογεῖον.
Πότε ξεκίνησαν οι εκδόσεις λογεῖον και ποια ανάγκη τις δημιούργησε;
Οι εκδόσεις λογεῖον ξεκίνησαν την εκδοτική τους δραστηριότητα το 2009, με έδρα τα Τρίκαλα. Αποφεύγοντας τις κοινοτοπίες του τύπου «για να καλύψουμε ένα κενό στην αγορά», θα έλεγα ότι οι εκδόσεις λογεῖον δημιουργήθηκαν από τον μανιακό έρωτα που έχω για το βιβλίο. Γνωρίζω πως οι έρωτες πληγώνουν, αλλά όντας ακόμη, μετά από πολλά χρόνια, ερωτευμένος, θέλω να πιστεύω ότι αυτή η σχέση θα αποτελέσει εξαίρεση και θα κρατήσει αρκετό καιρό.
Υπήρχε προηγούμενη εκδοτική εμπειρία ή άλλη στο χώρο του βιβλίου;
Στο χώρο του βιβλίου βρίσκομαι εδώ και πολλά χρόνια ως συγγραφέας, μεταφραστής και επιμελητής σε διάφορους εκδοτικούς οίκους, τόσο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη όσο και στην επαρχία. Η μετεξέλιξή μου σε εκδότη ήταν το αποτέλεσμα ενός φυσιολογικού τοκετού.
Ποια είναι η βασική διαφορά του να είναι κανείς εκδότης στην Αθήνα και εκδότης στα Τρίκαλα;
Η βασική διαφορά είναι ότι ο εκδότης της επαρχίας βρίσκεται εκτός «κυκλωμάτων». Ναι, είναι αλήθεια, πιστέψτε με. Τα «κυκλώματα» υπάρχουν και στο χώρο του βιβλίου. Έτσι, τα βιβλία του δεν προτείνονται εύκολα από τα περιοδικά του χώρου, δεν μπαίνουν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων κ.ο.κ. Ως εκδότης της επαρχίας αγωνίζομαι με άνισους όρους. Αυτό, όμως, είναι κάτι που γνώριζα εκ των προτέρων και όσο μου επιτρέπουν οι δυνάμεις μου το αντιπαλεύω.
Σκεφτήκατε ποτέ να μεταφέρετε την έδρα του εκδοτικού στην Αθήνα;
Όχι ιδιαίτερα — αν εξαιρέσουμε το κομμάτι των «κυκλωμάτων». Κατά τ’ άλλα, μεταφραστές, γραφίστες, διορθωτές του εκδοτικού βρίσκονται στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Με τη σύγχρονη τεχνολογία δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην έκδοση ενός βιβλίου. Οπότε, δεν θεωρώ μία τέτοια μετακίνηση αναγκαία.
Ποια είναι η αντιμετώπιση της τοπικής κοινωνίας; Ενδιαφέρεται; Γνωρίζει τις εκδόσεις;
Θα έλεγα ότι η τοπική κοινωνία, σ’ έναν μεγάλο βαθμό, αδιαφόρησε για το εκδοτικό εγχείρημα. Αναφέρομαι τόσο στους αναγνώστες, στους επαγγελματίες του χώρου και στους δημοσιογράφους. Σκεφτείτε ότι αν και δίνω παρακαταθήκη τα βιβλία και με έκπτωση έως και 50%, δεν υπάρχουν στα περισσότερα βιβλιοπωλεία των Τρικάλων, αφού οι βιβλιοπώλες δεν τα προωθούν. Σκεφτείτε, επίσης, ότι στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, βάσει του καταστατικού που παλιότερα είχα διαβάσει, υποχρεούνται να έχουν βιβλία τρικαλινών συγγραφέων και εκδοτών. Ποτέ δεν ζήτησαν ένα αντίτυπο από κάποιο βιβλίο μου. Και οι τοπικοί συγγραφείς δεν έδειξαν ιδιαίτερη προτίμηση σε έναν τοπικό εκδοτικό οίκο ― άσχετα αν αυτός ο εκδοτικός εκδίδει βιβλία σημαντικών Ελλήνων συγγραφέων ή βιβλία του Harvard και άλλα πολλά. Θεωρούν ότι η δουλειά τους θα πάρει αξία αν εκδοθούν σ’ έναν εκδοτικό οίκο των Αθηνών, για παράδειγμα. Τα βιβλία των εκδόσεων, από την άλλη, παρουσιάζονται σε έντυπα των Αθηνών και άλλων πόλεων, στα Τρίκαλα ωστόσο κανείς δεν έκανε τον κόπο να ασχοληθεί. Νομίζω ότι εδώ ταιριάζει απόλυτα το «κανείς προφήτης στον τόπο του».
Ποια είναι τα κριτήρια για την επιλογή έκδοσης ενός βιβλίου; Πόσα κείμενα –προς ανάγνωση και έκδοση− σας έρχονται καθημερινά;
Η ποιότητα του κειμένου. Αυτό και μόνο αυτό. Τα κείμενα αξιολογούνται από κριτικούς και εγκρίνονται ή απορρίπτονται. Καθημερινά έρχονται, κυρίως μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αρκετά κείμενα, τα περισσότερα πρωτόλεια τα οποία υστερούν σημαντικά σε περιεχόμενο, ύφος και δομή. Βέβαια, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις. Κάποιες από αυτές θα εκδοθούν σύντομα.
Στις μέχρι τώρα εκδόσεις, στην ελληνική σειρά, υπάρχουν πρωτοεμφανιζόμενοι, αλλά και δόκιμοι συγγραφείς με πολλά… χιλιόμετρα πίσω τους. Ποιοι είναι πιο δύσκολοι;
Οι νέοι συγγραφείς είναι οι πιο δύσκολοι. Κυρίως λόγω της άγνοιας που έχουν για την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του βιβλίου. Και της πεποίθησής τους ότι έχουν γράψει, το λιγότερο, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Στα πρώτα βήματά μου ως εκδότης μου είχε πει κάποια νεαρή και άγνωστη ποιήτρια ότι περιμένει να βγάλει πολλά χρήματα και να ζήσει από τα ποιήματά της. Το είπε αυτό για μια χώρα που, αν θυμάμαι καλά, διαβάζει μόνο το 8% του πληθυσμού.
Εντύπωση προκαλεί η εισαγωγή των μυθιστορημάτων τρόμου στην ελληνική αγορά, μέσω του εκδοτικού σας; Υπάρχει ενδιαφέρον γι’ αυτά τα βιβλία ή παραμένουν… παρεξηγημένα;
Δυστυχώς η λογοτεχνία τρόμου δεν έχει κατορθώσει ακόμη να μπει στα σαλόνια της «καθώς πρέπει» λογοτεχνίας. Σε αντίθεση με την αστυνομική λογοτεχνία που το πέτυχε, η λογοτεχνία τρόμου παραμένει ένα παρεξηγημένο είδος, μία παραλογοτεχνία. Οι αναγνώστες την αντιμετωπίζουν με καχυποψία και την αποφεύγουν. Είναι κρίμα, ωστόσο, γιατί υπάρχουν κείμενα διαμάντια στον συγκεκριμένο χώρο, όπως τα κείμενα του Κέτσαμ ή του Κινγκ, κείμενα τα οποία διέπονται από τις ίδιες υπαρξιακές αγωνίες και τα ίδια ερωτήματα για το επέκεινα, τον θάνατο, τη μοναξιά, τις σχέσεις των ανθρώπων —και όχι μόνο― που κυριαρχούν και στην υπόλοιπη λογοτεχνία.
Η ιδιαίτερη «σχέση» με τον Τζακ Κέτσαμ πώς προέκυψε;
Ως μεταπτυχιακός φοιτητής «έπεσε» στα χέρια μου το βιβλίο του, «Το κορίτσι της διπλανής πόρτας» (΄΄The Girl Next Door΄΄). Διάβασα την εναρκτήρια πρόταση: «You think you know about pain?» (Νομίζετε ότι ξέρετε τι σημαίνει πόνος;). Αυτή η πρόταση με βύθισε στον κόσμο του Κέτσαμ, από τον οποίο δεν μπόρεσα να δραπετεύσω ποτέ. Ως εκδότης λοιπόν, αναπόδραστα, εξέδωσα το «Κορίτσι», καθώς και άλλα κείμενά του. Φυσικά, έπεται συνέχεια.
Προσφάτως εκδόθηκε και ένα δικό σας βιβλίο. Πώς είναι να λειτουργεί κανείς ως συγγραφέας και εκδότης ταυτόχρονα;
Δύσκολο. Αλλά δεν λένε ότι τα δύσκολα αξίζουν στη ζωή; Όπως και να ’χει πρόκειται για δύο ιδιαίτερα απαιτητικές δουλειές που η καθεμία θέλει τον χρόνο της. Ανάλογα με τις προτεραιότητες, αναγκαστικά, η μία γίνεται εις βάρος της άλλης. Σκεφτείτε ότι για το πρόσφατο βιβλίο μου, «Η Ανθρωπολογία του κακού. Μία ανάγνωση του Γρηγορίου Νύσσης» χρειάστηκαν 3 χρόνια κοπιώδους μελέτης και ανάλυσης των βυζαντινών και αρχαίων πηγών, καθώς και των θεωριών της σύγχρονης φιλοσοφικής σκέψης για το πρόβλημα του κακού. Προς το παρόν, ωστόσο, δεν θέλω να αφήσω καμία από τις δύο. Το μέλλον θα δείξει αν ο λαός έχει δίκιο για τα δύο καρπούζια κάτω από τη μία μασχάλη. Τουλάχιστον θα το έχω δοκιμάσει.
Η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει και το χώρο του βιβλίου. Πώς βλέπετε τις προοπτικές στο άμεσο μέλλον; Σε τι βαθμό καταγράφονται, αν υπάρχουν, οι ζημίες στο δικό σας εκδοτικό και πώς καλύπτονται;
Εδώ και δύο χρόνια, ο χώρος του βιβλίου βιώνει μία μεταβατική κατάσταση. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πού θα καταλήξει. Θέλω να πιστεύω ότι όλη αυτή η κρίση λειτουργεί σαν κρησάρα. Ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι. Ο κόσμος ξέρει να αξιολογεί. Όσοι δουλεύουν με συνέπεια και σοβαρότητα, πιστεύω ότι θα αντέξουν. Ίσως, πάλι, όχι. Θα δείξει. Σε ό,τι αφορά στις εκδόσεις λογείον, ο κόσμος μας τίμησε με την εμπιστοσύνη και την αγάπη του, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι δεν έχουμε υποστεί ζημιές. Ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε έτσι.
Μέχρι τώρα ποιο είναι το best seller του εκδοτικού;
Τα βιβλία του Harold S. Kushner, «Κατακτώντας την ευτυχία» και «Ξεπερνώντας τις απογοητεύσεις της ζωής». Δύο βραβευμένα, παγκόσμια μπεστ σέλερ ψυχολογίας/αυτοβελτίωσης, που πούλησαν και συνεχίζουν να πουλούν ανέλπιστα καλά για τα δεδομένα ενός εκδοτικού οίκου με ολιγόχρονη παρουσία στον χώρο.
Ποια είναι τα άμεσα σχέδια του εκδοτικού οίκου;
Το να συνεχίζουμε να εκδίδουμε βιβλία «φετίχ», όπως έχουν χαρακτηριστεί. Ειδικότερα, ετοιμάζουμε κάποια κείμενα στις σειρές Ψυχολογία/Αυτοβελτίωση, Επιστήμες και, φυσικά, Σκοτεινοί Τόποι (Λογοτεχνία Τρόμου και Φανταστικού), ενώ θα εκδοθούν και κάποια κλασικά λογοτεχνικά και φιλοσοφικά κείμενα.
Γιατί ένας συγγραφέας να προτιμήσει τις εκδόσεις λογεῖον και γιατί ένας αναγνώστης;
Αντί άλλης απάντησης, θα μου επιτρέψετε να σας παραθέσω ένα σύντομο απόσπασμα από την κριτική του κ. Γιώργου Αράγη, στο περιοδικό «Πλανόδιον» (2009, τεύχος 47, σ. 651): «Η τυπογραφική εμφάνιση του τόμου είναι τέτοια που θα τη ζήλευαν οι καλύτερες εκδόσεις της Αθήνας». Η ποιότητα της δουλειάς μας ―τόσο σε επίπεδο εμφάνισης όσο και σε επίπεδο περιεχομένου— είναι ένα σημαντικό κριτήριο, ώστε ένας συγγραφέας ή ένας αναγνώστης να επιλέξει τα βιβλία του εκδοτικού, ο πρώτος για να εκδοθεί και ο δεύτερος για να τα διαβάσει.
Θα μπορούσαν να ανθίσουν και άλλες τέτοιες προσπάθειες σε όλη την Ελλάδα ή μήπως ο γνωστός υδροκεφαλισμός της Ελλάδας πνίγει τέτοιες προσπάθειες;
Δεν ξέρω αν θα μπορούσαν να ανθίσουν εκδοτικές προσπάθειες στην επαρχία, στις παρούσες συνθήκες. Αναμφισβήτητα είναι ένα δύσκολο εγχείρημα που απαιτεί τόλμη και πολλές θυσίες. Σίγουρα πάντως αξίζει μία προσπάθεια. Το οφείλει η επαρχία στον εαυτό της.
Αναδημοσίευση από:
